مردان قادر به مدیریت «استرس»، رابطه خوبی با «پدران» خود داشته‌اند

دکتر فریبرز درتاج در گفت‌وگو با خبرنگاران، اظهار کرد: مطالعه‌ای که اخیراً در مورد ارتباط پدران و پسران در دانشگاه ایالتی کالیفرنیا فولرتون آمریکا انجام شد، نشان داد که رابطه پدر و پسر ممکن است بر نحوه برخورد پسران با استرس روزمره در زندگی خود (زمانی که بالغ می ­شوند)، تأثیر بگذارد. در این مطالعه مردانی که رابطه دوران کودکی خود را با پدرانشان "خوب" توصیف می­ کردند، در برخورد با رویدادهای استرس‌­زا روزانه، کمتر دچار تنش و اضطراب شده و قادر به مدیریت استرس و ناراحتی عاطفی بودند.

رئیس انجمن روانشناسی تربیتی ایران، با اشاره به اینکه یافته‌های یاد شده از نمونه‌ای در سراسر کشور آمریکا و متشکل از حدود ۱۰۰۰ مرد جمع ­آوری شده که طی آن این مردان هر روز به مدت یک هفته در مورد موضوعات مختلف مورد پرسش قرار گرفتند، ادامه داد: بر اساس نتایج این مطالعه مردانی که به گفته خود، در دوران کودکی روابط ضعیفی با پدرشان داشته‌اند واکنش‌های بیشتری نسبت به موقعیت‌های استرس‌زا نشان می‌دهند. همچنین طبق آمار اداره سرشماری ایالات متحده، کودکانی که در خانه‌­های بدون پدر زندگی می­‌کنند، پنج برابر بیشتر از سایر کودکان مستعد مشکلات روانشناختی هستند.

به گفته این هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی، بر اساس گزارش وزارت بهداشت و خدمات انسانی ایالات متحده، احتمال سوءمصرف مواد در کودکانی که پدرشان غایب است نیز بسیار بیشتر است.  

این استاد روانشناسی با بیان اینکه مردان باید الگویی برای فرزندان خود باشند، افزود: کارهایی نظیر نحوه بازی پدران با پسران، نحوه صحبت کردن پدران با پسران، آموزش چگونگی حل مشکلات و قاطع بودن به هنگام سختی، پیامدهای ماندگار و عمیقی در زندگی پسران دارد.

تربیت فرزند، امری زنانه و بر عهده مادران است؟

سلامت روح و جسم فرزندان با حضور پر رنگ پدر تضمین می‌شود

وی در بخش دیگر سخنان خود درباره پدرانی که به اشتباه تربیت فرزند را امری زنانه می‌پندارند، با بیان اینکه پدر در تربیت هوش عاطفی فرزندان نقش مؤثری دارد، تصریح کرد: پدر باید در امر تربیت کودک نقش داشته و ارتباط خوبی با فرزندان برقرار کند. این امر در افزایش خلاقیت کودکان مفید خواهد بود. سلامت روح و جسم فرزندان با حضور پررنگ پدر در زندگی آن‌ها تضمین خواهد شد. ارتقای کارکردهای شناختی مغز کودکان بستگی به والدین آنها دارد. بدون تردید این روزها شرایط تربیتی نسبت به گذشته تفاوت فاحشی داشته است و بسیاری از پدران همراه با مادران برای بزرگ کردن و تربیت کودک تلاش می کنند. با این حال هستند پدرانی که به بهانه‌های مختلف مانند کار، تربیت را وظیفه مادر می دانند؛ باوری که آسیب‌های بسیاری برای نوزاد به دنبال دارد.

توصیه اکید به بازی پدران با نوزادان

درتاج یادآور شد: ممکن است شما تصور کنید نوزاد در ماه‌­های ابتدایی تولدش درک چندانی از محیط پیرامون خود ندارد و حضور یا عدم حضور پدر را درک نمی ­کند؛ اما واقعیت کاملاً خلاف این قضیه را نشان می ­دهد. بر اساس یافته‌های به دست آمده، نوزادانی که از همان ابتدای تولد ارتباط خوبی با پدر خود دارند در آینده از هوش بیشتری نسبت به سایرین برخوردار خواهند بود. در واقع، نتیجه داشتن پدری آرام با سطح اضطرابی کمتر، نوزادی با روانی سالم تر و هوشبهر بالاتر است. به همین دلیل است که کارشناسان توصیه اکید به بازی پدران با نوزادان دارند. به باور محققان، همین بازی‌های ساده کودکانه یک سال بعد اثر خود را در ارتقای کارکردهای شناختی مغز کودکان نشان می‌دهد. نکته قابل توجه این است که ارتباط پدر با نوزاد بر پسران و دختران اثری کاملا مشابه دارد.

پدر؛ تثبیت کننده احساس امنیت در ذهن فرزند

وی در ادامه با اشاره به پژوهشی با عنوان " تأثیر (بی توجهی) پدر در سلامت روان کودکان" که در سال ۲۰۲۰ انجام شده است، افزود: نتایج این پژوهش نشان داد پدران برای رشد استقلال کودک، شکل دادن به هویت جنسیتی و رشد سیستم اخلاقی کودک مهم هستنند. در خانواده معمولاً پدر است که احساس امنیت را در ذهن کودک تثبیت می ­کند و فرزندان او را حافظ و مدافع خانواده می ­دانند. اگرچه هدف اولیه این پژوهش، مرزبندی بین نقش والدین در خانواده و روشن کردن نقش پدر بود، اما یافته‌های این پژوهش بیشتر نشان می‌دهد که مفهوم اساسی در سلامت­ روان فرزندان به نقش‌های مکمل والدین بستگی دارد، زیرا فرزندان به طور مساوی به والدین خود نیاز دارند.

کمیت و کیفیت حضور پدر در خانواده ارتباط معناداری با علایم اختلالات روانی فرزندان دارد

درتاج درباره نقش پدر بر سلامت روان فرزندان در بزرگسالی نیز خاطر نشان کرد: پژوهشی در سال ۲۰۰۳ با همین موضوع به بررسی ارتباط بین نقش پدر در هفت سالگی فرزند و مشکلات عاطفی و رفتاری در فرزند به هنگام ۱۶ سالگی و همچنین ارتباط بین نقش پدر در سن ۱۶ سالگی فرزند و پریشانی روانی در سن ۳۳ سالگی، پرداخت که نتایج آن نشان داد مشارکت و نقش پدر در سن ۷ سالگی از ناسازگاری روانی در سن نوجوانی محافظت کرده و مشارکت و نقش پدر در سن ۱۶ سالگی فرزند از پریشانی روانی در سن بزرگسالی (به خصوص در فرزند دختر) محافظت می ­کند. نتایج دیگر پژوهش‌ها نیز به وضوح نشان داده است که­ هم کمیت و هم کیفیت حضور پدر در خانواده ارتباط معناداری با علایم اختلالات روانی به ویژه شکایات جسمانی، افسردگی، اضطراب و افکار پارانوییدی، پیشرفت تحصیلی و افزایش سلامت ­روان در فرزندان دارد. البته در اکثر پژوهش­‌ها اتفاق نظر وجود دارد که نقشِ کیفیت حضور پدر در سلامت روان فرزندان بیشتر از کمیت حضور او است، بنابراین یکی از راه‌های ارتقای سلامت روان، افزایش کیفیت حضور پدر در خانواده است.

این هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه به طور کلی رفتار پدر با دختر و رفتار مادر با پسر تأثیر فراوانی در شکل ‌گیری شخصیت دختران و پسران دارد، این را هم گفت که در بسیاری از خانواده‌های موفق، دختران همسرانی شبیه پدرشان و پسران همسرانی شبیه به مادرشان انتخاب می‌کنند.

وی معتقد است که نوع ارتباط پسربچه با مادر و دختربچه با پدر زیربنای رابطه هر کدام از فرزندان را در بزرگسالی و با افراد غیرهمجنس خود شکل می‌دهد.

به گفته این روانشناس اگر رابطه بین والدین و فرزندان به خوبی شکل نگیرد، فرزندان کمبودهای عاطفی خود از والد غیرهمجنس را طی دوره نوجوانی در ارتباط زودهنگام با افراد غیرهمجنس در جامعه جست‌وجو می‌کنند و چه بسا دخترها و پسرهایی که در این زمینه دچار آسیب‌های متعددی می‌شوند.

رئیس انجمن روانشناسی تربیتی ایران، رابطه بین پسران و پدران را از جمله عناصر سازنده ثبات عاطفی در پسران دانست و با بیان اینکه رابطه پدر و پسری می ­تواند ارتباطی بسیار پیچیده باشد، خاطر نشان کرد: در حالی که بسیاری از پسران از پدران خود بت می­ سازند، پس از فرا رسیدن سال‌های نوجوانی این وضعیت می‌تواند تغییر کند. اگر به رفتار پدر با پسر دقت کنید خواهید دانست که پدران و پسرانی که علایق بسیار متفاوتی دارند، به سختی می ­توانند با هم ارتباط برقرار کنند. به علاوه در برخی موارد پدران و پسران با یکدیگر احساس رقابت می کنند اما گاهی اوقات مسائل رفتار پدر با پسر پیچیده تر هم می شوند، زیرا اگرچه هر دوی آن‌ها خواستار یک رابطه بهتر پدر و پسری هستند، اما هیچ یک نمی­‌دانند که چگونه باید این رابطه را برقرار کند.